Zaman zaman kontrolsüzce yemek yeme atakları yaşıyor ve ardından kendinizi suçlu hissediyorsanız yalnız değilsiniz. Tıkınırcasına yeme bozukluğu, yani BED (Binge Eating Disorder), birçok kişinin yaşadığı ama çoğu zaman gizlediği bir durumdur. Üstelik sadece irade eksikliğiyle açıklanamayacak kadar karmaşık bir yapıya sahiptir.
Bu yazıda, BED’in ne olduğunu, kilo yönetimini nasıl etkilediğini ve sağlıklı bir şekilde nasıl başa çıkılabileceğini ele alıyoruz.
Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu (BED) Nedir?
BED, kısa sürede büyük miktarlarda yiyecek tüketme ve bu sırada kontrol kaybı yaşama ile karakterize edilen bir yeme bozukluğudur. Bu süreç genellikle yalnızlık, suçluluk ve utanma duygularıyla birlikte gelir. Ancak önemli bir noktayı hatırlamak gerekir: BED, bir karakter sorunu ya da zayıflık değildir. Genetik, psikolojik ve çevresel etkenlerin birleşimiyle ortaya çıkan tedavi edilebilir bir durumdur.
BED ve Kilo Yönetimi Arasındaki Karmaşık İlişki
Tıkınırcasına yeme atakları, genellikle kontrolsüz kalori alımına yol açar. Bu da zamanla kilo artışı ve metabolik dengesizliklere neden olabilir. Ancak çoğu zaman asıl sorun, kilo alma değil, yeme atakları sonrasında yaşanan suçluluk, utanç ve değersizlik hissidir. Bu duygular tekrar yeme davranışını tetikleyerek kısır bir döngüye yol açabilir.
Bu nedenle BED ile kilo yönetimi yalnızca “kilo vermek” hedefiyle değil, bütünsel sağlık yaklaşımıyla ele alınmalıdır. Bu yolculukta hem bedeni hem de zihni iyileştirmek hedeflenmelidir.
BED ile Kilo Yönetimini Destekleyen Stratejiler
1. Yapılandırılmış Beslenme Planı Oluşturun
Belirsiz öğün saatleri kan şekeri dalgalanmalarına ve ani açlık krizlerine neden olabilir. Bunun yerine düzenli öğünler ve ara öğünler oluşturmak, enerji seviyenizi koruyarak tıkınırcasına yemeyi azaltabilir. Protein ve lif açısından zengin besinleri tercih edin.
2. Yeme Farkındalığı Geliştirin
Fiziksel açlık ile duygusal açlığı ayırt etmek bu süreçte çok önemlidir. Yemek yerken telefon, televizyon gibi dikkat dağıtıcıları bir kenara bırakın. Her lokmanın tadını, dokusunu ve size nasıl hissettirdiğini fark etmeye çalışın.
3. Duygusal Tetikleyicileri Tanıyın ve Yönetin
Stres, sıkıntı, yalnızlık ya da öfke gibi duygular tıkınırcasına yemenin tetikleyicisi olabilir. Bu duygularla baş etmek için yemeğe değil, alternatif başa çıkma yöntemlerine yönelin: yürüyüş yapmak, nefes egzersizi, sevdiğiniz bir aktiviteye zaman ayırmak gibi.
4. Kendinize Şefkatli Olun
Unutmayın: iyileşme doğrusal bir süreç değildir. Geriye gitmiş gibi hissettiğiniz anlarda bile ilerleme kaydetmeye devam edersiniz. Kilo dalgalanmaları sürecin doğal bir parçasıdır. Küçük başarılarınızı kutlayın ve kendinize nazik davranın.
5. Profesyonel Destek Alın
BED, sadece bir diyet listesiyle çözülebilecek bir durum değildir. Diyetisyen ve psikolog desteği, hem bedensel hem de duygusal ihtiyaçlarınızı dengelemenize yardımcı olur. Özellikle bilişsel davranışçı terapi (CBT), BED’in yönetiminde oldukça etkilidir.
Neden Yemek Farkındalığı Bu Kadar Önemli?
Yemek farkındalığı, sadece ne yediğinizi değil, neden ve nasıl yediğinizi de anlamanızı sağlar. Bu sayede:
-
Fiziksel açlıkla duygusal açlığı ayırt edebilirsiniz.
-
Yemek sonrası suçluluk duygusu azalır.
-
Yiyeceklerle daha sağlıklı bir ilişki kurarsınız.
-
Kontrol hissiniz artar.
BED ile Sürdürülebilir Kilo Yönetimi Mümkün mü?
Kesinlikle evet! Ancak bu süreç, sadece kilo vermeye odaklanarak değil, duygusal iyileşmeye de alan tanıyarakgerçekleşebilir. Uzun vadeli ve sürdürülebilir başarı, farkındalıkla beslenme, öz-şefkat, sabır ve destekle mümkündür.
Son Söz
Tıkınırcasına yeme bozukluğu karmaşık bir süreçtir ama çözümsüz değildir. Kilo vermek isteyebilirsiniz, ancak bu hedefe giden yolda duygusal sağlığınızı da korumanız gerekir. Kendinize nazik olun, bedeninizi suçlamayın, ataklarınızı anlamaya çalışın ve gerekiyorsa destek alın.
Unutmayın, iyileşme bir yolculuktur ve bu yolda yalnız değilsiniz.
Kaynak
Hudson, J. I., Hiripi, E., Pope, H. G., & Kessler, R. C. (2007). The prevalence and correlates of eating disorders in the National Comorbidity Survey Replication. Biological Psychiatry, 61(3), 348–358. https://doi.org/10.1016/j.biopsych.2006.03.040
Ames, G. E., Thomas, C., Patel, R. H., & McElroy, S. L. (2021). Binge eating disorder and weight loss in obese individuals: A systematic review and meta-analysis. Obesity Reviews, 22(7), e13228. https://doi.org/10.1111/obr.13228
Grilo, C. M., & White, M. A. (2011). A controlled evaluation of the distress criterion for binge eating disorder. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 79(4), 509–514. https://doi.org/10.1037/a0024085
Iacovino, J. M., Gredysa, D. M., Altman, M., & Wilfley, D. E. (2012). Psychological treatments for binge eating disorder. Current Psychiatry Reports, 14(4), 432–446. https://doi.org/10.1007/s11920-012-0284-1
Udo, T., & Grilo, C. M. (2018). Prevalence and correlates of DSM-5–defined eating disorders in a nationally representative sample of U.S. adults. Biological Psychiatry, 84(5), 345–354. https://doi.org/10.1016/j.biopsych.2018.03.014