Yaşlanmak demek, mutlaka unutkanlık ya da zihinsel gerileme yaşayacağımız anlamına gelmiyor. Özellikle de elimizde bu süreci yavaşlatabilecek, hatta önleyebilecek güçlü bir araç varsa: hareket etmek.
Yeni yayımlanan büyük ölçekli bir araştırma, orta düzeyde bile yapılan fiziksel aktivitenin demans (bunama) riskini önemli ölçüde azalttığını ortaya koydu. Ve iyi haber şu: Bu koruyucu etkiyi görmek için maraton koşmanıza gerek yok. Haftada sadece 30 dakikalık bir yürüyüş bile yeterli olabiliyor.
Araştırmanın Temel Bulguları
Bu dikkat çekici çalışma, ortalama yaşı 63 olan tam 89.667 yetişkini kapsıyor. Katılımcıların %56’sı kadın. Ortalama 4,4 yıl boyunca takip edilen bu bireylerden 735’i zaman içinde demans geliştirdi.
Araştırmacılar, katılımcıların fiziksel aktivite düzeylerini ve bunama gelişimiyle ilişkisini detaylı bir şekilde analiz etti. Elde edilen bulgular ise şöyle:
-
Her ek 30 dakikalık orta-şiddetli fiziksel aktivite, demansa yakalanma riskini %4 oranında azaltıyor.
-
Yani günde 15-20 dakikalık bir tempolu yürüyüş bile uzun vadede beyin sağlığınız için yatırım olabilir.
Aktif Olanlarda Risk Nasıl Değişiyor?
Haftalık fiziksel aktivite süresine göre risklerdeki değişim daha da çarpıcı:
-
Haftada 35-69 dakika hareket edenlerde, demans riski %60 daha düşük.
-
70-139 dakika hareket edenlerde, risk %63 daha düşük.
-
140 dakikadan fazla aktif olanlarda ise demans riski %69 daha düşük bulunmuş.
Kısacası, ne kadar çok hareket ederseniz o kadar çok korunuyorsunuz.
Peki Ya Kırılganlık?
Çalışmanın en önemli bulgularından biri de şu: Bu koruyucu etki, kişinin kırılgan (frail) olup olmamasına bağlı değil. Yani fiziksel kapasitesi sınırlı, yaşla birlikte kas gücü ve dayanıklılığı azalmış bireylerde bile hareket ettikçe demans riski azalıyor.
Bu durum, fiziksel aktivitenin yalnızca genç ya da sağlıklı bireyler için değil, yaşlılıkta da etkili bir önleyici strateji olduğunu gösteriyor.
Neden Önemli?
Demans, sadece hafıza kaybı değil. Aynı zamanda kişinin yaşam kalitesini, bağımsızlığını ve sosyal ilişkilerini etkileyen, ilerleyici bir beyin hastalığı. Bu nedenle koruyucu adımlar atmak, yaşamın ilerleyen dönemlerinde çok büyük fark yaratabilir.
Araştırma, bize çok net bir mesaj veriyor: Hareketsizseniz, küçük bir adım bile büyük fark yaratır. Egzersize başlamak için asla geç değil.
Ne Yapabilirsiniz?
-
Günde 15-30 dakika yürüyüş yapın. Bahane yok, düz bir yolda bile olabilir.
-
Asansör yerine merdiven kullanın.
-
Evde basit egzersizlerle başlayın: Sandalye destekli squatlardan hafif direnç çalışmalarına kadar pek çok seçenek var.
-
Dans edin, bahçe işleri yapın, bisiklete binin. Sevdiğiniz aktiviteyi bulmak sürdürülebilirlik için anahtar.
Son Söz
Bu araştırma, hareket etmenin sadece beden sağlığı için değil, beyin sağlığı için de ne kadar kritik olduğunu gösteriyor. Bilim artık çok açık konuşuyor: Yaşınız, sağlığınız ya da kilonuz ne olursa olsun — harekete geçmek, gelecekteki bilişsel sağlığınız için atabileceğiniz en önemli adımlardan biri.
Unutmayın, egzersize başlamak için mükemmel olmanıza gerek yok. Başlamak bile yeterince güçlü.
Kaynak:
J Am Med Dir Assoc. 2025 Mar;26(3):105456.