Hepimizin zaman zaman yaşadığı ama genellikle konuşmaktan çekindiği bir konu: kabızlık. Aslında sanıldığından çok daha yaygın. İngiltere’de yapılan araştırmalara göre, her 7 yetişkinden 1’i herhangi bir zamanda kabızlık yaşıyor. Kadınlarda ve ileri yaş grubunda bu sorun daha da sık görülüyor.
Peki kabızlık nedir, neden olur ve en önemlisi nasıl geçer? Bu yazıda hepsini sade bir dille ele alacağız.
Kabızlık Nedir?
Kabızlık, kişiden kişiye farklı şekillerde tanımlanabilir. Ancak genel olarak şu belirtilerle kendini gösterir:
-
Haftada üçten az dışkılama,
-
Dışkılama sırasında zorlanma veya ağrı,
-
Sert, kuru ve büyük hacimli dışkı,
-
Tam boşalamama hissi.
Bu durum zamanla kişinin yaşam kalitesini etkileyebilir ve başka sağlık sorunlarına da zemin hazırlayabilir.
Kabızlığın Nedenleri Nelerdir?
Kabızlık genellikle iki ana başlık altında incelenir: Primer (birincil) ve sekonder (ikincil) kabızlık.
Primer Kabızlık
Bu grupta altta yatan belirgin bir tıbbi neden yoktur. Daha çok yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıklarıyla ilişkilidir. Nedenleri arasında:
-
Düşük lif alımı (sebze, meyve, tam tahıl yetersizliği),
-
Yetersiz su tüketimi,
-
Hareketsiz yaşam tarzı,
-
Stres, kaygı ve depresyon,
-
Yavaş bağırsak hareketliliği yer alır.
Sekonder Kabızlık
Bu tür kabızlık, genellikle başka bir sağlık sorununun belirtisidir. Örneğin:
-
Tiroid bezinin az çalışması (hipotiroidi),
-
Parkinson hastalığı,
-
İltihaplı bağırsak hastalıkları,
-
Kullanılan bazı ilaçların yan etkileri,
-
Mekanik bağırsak tıkanıklıkları.
Kronik Kabızlık Ne Demektir?
Kronik kabızlık, uzun süre devam eden ve günlük yaşamı etkileyen bir durumdur. Genellikle iki ana formda görülür:
-
Fonksiyonel kabızlık: Organik bir neden olmadan süregelen kabızlık.
-
IBS-C (Kabızlık baskın irritabl bağırsak sendromu): Kabızlığa, gaz, şişkinlik ve karın ağrısı gibi belirtiler eşlik eder.
IBS-C’de karın ağrısı daha belirgin bir şikayet olurken, her iki durumda da sindirim sistemi oldukça yavaş çalışır.
Kabızlıkla Nasıl Baş Edilir?
İyi haber şu ki, kabızlık çoğu zaman yaşam tarzı değişiklikleriyle kontrol altına alınabilir. İşte etkili yöntemler:
-
Lif alımını artırın: Sebze, meyve, baklagiller ve tam tahıllar kabızlığa karşı en iyi doğal çözümlerdendir.
-
Yeterli su için: Günde en az 8-10 bardak su içmek bağırsakların çalışmasını destekler.
-
Hareket edin: Yürüyüş, bisiklet, hafif egzersizler bağırsak hareketliliğini artırır.
-
Low FODMAP diyeti: Özellikle IBS hastalarında işe yarayabilir. Ancak bu diyet mutlaka bir diyetisyen gözetiminde ve sınırlı süreyle uygulanmalıdır.
-
Probiyotik takviyeleri: Bağırsak mikrobiyotasını dengeleyerek kabızlık belirtilerini hafifletebilir.
Günlük Yaşamda Neler Yapabilirsiniz?
Kabızlıkla mücadelede küçük ama etkili alışkanlıklar büyük fark yaratır:
-
Sabahları kahvaltıdan sonra tuvalet alışkanlığı kazanmaya çalışın.
-
Dışkılama isteğinizi ertelemeyin.
-
Lifli besinleri gün içine dengeli yayarak tüketin.
-
Stresi azaltmaya çalışın; meditasyon ve nefes egzersizleri bu konuda yardımcı olabilir.
Sonuç: Kabızlık Çözülmesi Mümkün Bir Sorun
Kabızlık, çoğu zaman yaşam tarzı seçimlerimizle bağlantılı olan ve basit önlemlerle önlenebilecek bir durumdur. Ancak bu adımlar yeterli olmazsa, bir uzmana başvurmak önemlidir. Özellikle kronik kabızlık, altta yatan bir sağlık probleminin habercisi olabilir.
Kısacası: Bol su için, lifli beslenin, hareket edin ve bedeninizi dinlemeyi unutmayın!
Kaynak
Bharucha, A. E., Pemberton, J. H., & Locke, G. R. (2013). American Gastroenterological Association technical review on constipation. Gastroenterology, 144(1), 218–238. https://doi.org/10.1053/j.gastro.2012.10.028
Müller-Lissner, S. A., Kamm, M. A., Scarpignato, C., & Wald, A. (2005). Myths and misconceptions about chronic constipation. The American Journal of Gastroenterology, 100(1), 232–242. https://doi.org/10.1111/j.1572-0241.2005.40807.x
Markland, A. D., Palsson, O., Goode, P. S., Burgio, K. L., & Whitehead, W. E. (2013). Association of low dietary intake of fiber and liquids with constipation: Evidence from the National Health and Nutrition Examination Survey. The American Journal of Gastroenterology, 108(5), 796–803. https://doi.org/10.1038/ajg.2013.73
Mugie, S. M., Benninga, M. A., & Di Lorenzo, C. (2011). Epidemiology of constipation in children and adults: A systematic review. Best Practice & Research Clinical Gastroenterology, 25(1), 3–18. https://doi.org/10.1016/j.bpg.2010.12.010
Suares, N. C., & Ford, A. C. (2011). Prevalence of, and risk factors for, chronic idiopathic constipation in the community: Systematic review and meta-analysis. The American Journal of Gastroenterology, 106(9), 1582–1591. https://doi.org/10.1038/ajg.2011.164